Kamica nerkowa to poważna choroba, polegająca na powstawaniu złogów, potocznie zwanych kamieniami w nerkach lub drogach moczowych. Dzieje się tak na skutek wystąpienia w moczu substancji, której – choć są naturalnie występujące w moczu – zwiększają swoją stężenie, nie pozwalając na ich całkowite rozpuszczenie. W pierwszej fazie formują się z nich drobne kryształki, które następnie przybierają formę złogów.
Podstawowym objawem tej choroby jest tzw. kolka nerkowa, która manifestuje się przeszywającym bólem w okolicach lędźwi. Promieniuje w dół brzucha lub w okolice łopatek. Pacjentki bardzo często porównują ten ból do porodowego. Zazwyczaj towarzyszą mu wzdęcia, częstomocz, drgawki, oraz mdłości.
Objawy kamicy nerkowej
Kobiety w ciąży są przerażone w momencie wystąpienia podobnych objawów, często myślą, ze mają do czynienia z powikłaniami ciążowymi lub przedwczesnymi skurczami porodowymi. Należy jednak pamiętać, że sama kolka nerkowa nie jest zagrożeniem dla dziecka. Na uwadze warto mieść też fakt, że w tym specyficznym dla organizmu okresie, kolki mogą mieć przyczynę mechaniczną, spowodowaną uciskaniem przewodu moczowego przez rozrastająca się macicę i nie muszą oznaczać problemów z kamicą nerkową. O tym jednak zawyrokować może tylko lekarz.
Leczenie kamicy nerkowej w ciąży
Ciąża to wyjątkowy dla organizmu kobiety stan, w którym istnieją przeciwwskazania do podawania licznych substancji obecnych w lekach oraz wykonywania inwazyjnych zabiegów diagnostycznych. Postępowanie z pacjentką cierpiącą na kamicę nerkową w ciąży nie jest więc łatwe, zarówno z punktu widzenia leczniczego, jak i diagnostycznego z powodu obawy na wpływ podejmowanych działań na płód, zwłaszcza w I trymestrze.
Najbezpieczniejszym badaniem, które może zlecić lekarz, jest USG, również dopochwowe. Jeśli stan pacjentki jest zaostrzony, lekarz, bilansując rachunek zysków i ewentualnych strat, może zlecić badanie takie, jak urografia czy tomografia komputerowa, jednak ze względu na niekorzystne działanie promieni rentgenowski na płód, dzieje się to bardzo rzadko. Podobnie jest z badaniem technikami rezonansu magnetycznego (NMR).
Atak kamicy nerkowej
Większość złogów zostaje samoistnie usunięta z organizmu, Wiąże się to z ogromnym bólem i dyskomfortem, który uśmierzyć można bezpiecznymi dla ciężarnych lekami przeciwbólowymi.
W trakcie ataków należy pić duże ilości wody, która przyspiesza usuwanie kamieni. Gdy ból nie ustępuje lecz nasila się, najlepiej udać się do szpitala, gdzie w warunkach klinicznych zostaną podane odpowiednie leki rozkurczowe.
W bardzo ciężkich przypadkach lekarze mogą rozważać interwencje urologiczne (najczęściej przy zablokowaniu odpływu moczu z nerki). Zabiegi te, choć wykonywane w ośrodkach dysponujących odpowiednim doświadczeniem, pozostawiają dość spory margines ryzyka. Zazwyczaj zleca się je dopiero po porodzie.
Kamica nerkowa w ciąży bezapelacyjnie wyklucza stosowanie leczenia technikami litotrypsji pozaustrojowej (tzw. ESWL). W profilaktyce przeciwkamicowej specjaliści zalecają spożywanie dużej ilości wody oraz kontrolowane przyjmowanie wapnia. Należy ograniczyć spożycie produktów bogatoszczawianowych, takich jak: kawa, herbata, czekolada, szpinak, buraki czy orzechy.
Badanie kamieni nerkowych
– Przyczyna kamicy nerkowej oraz zastosowanie odpowiedniego leczenia zależy od rodzaju kamienia, dlatego konieczne jest jego zbadanie. Jest to obowiązkowe badanie dla każdego pacjenta ze stwierdzoną kamicą nerkową. Może być to kamień wydalony przez pacjenta (samoistnie lub po zabiegu kruszenia), kamień uzyskany w trakcie zabiegu usunięcia kamienia z nerki lub moczowodu lub nawet piasek nerkowy. W Polsce kamienie badane są jedynie metodą chemiczną, charakteryzującą wysokim ryzykiem błędu (sięga nawet 100%) i niepozwalającą na ustalenie wszystkich składników kamienia nerkowego. Jest to niebezpieczne ze względu na możliwość wdrożenia nieodpowiedniej terapii. Niestety dwie najdokładniejsze metody – spektroskopia w podczerwieni oraz dyfrakcja rentgenowska – ze względu na wysoki koszt urządzeń oraz brak wykwalifikowanego personelu (wymaga to doświadczonego zespołu wielodyscyplinarnego, składającego się z biochemika, fizyka, urologa oraz nefrologa) od lat nie są dostępne w Polsce. Z uwagi na to oraz na tak duże rozpowszechnienie kamicy powstał Europejski Instytut Badań nad Kamicą Nerkową z Oddziałem w Polsce. Instytut specjalizuje się w całościowej diagnostyce kamicy nerkowej, leczeniu oraz profilaktyce nawrotów. Zajmujemy się diagnostyką kamieni oraz 24-godzinnej zbiórki moczu (w przypadku braku kamienia). Każdy kamień, pomimo spektroskopii i dyfrakcji rentgenowskiej, jest badany jeszcze dodatkowo 8 innymi uzupełniającymi metodami, co pozwala na najdokładniejsze ustalenie składu kamienia i w zależności od tego rodzaju i przyczyny kamicy. Wykonujemy analizę kamieni w specjalistycznych laboratoriach w Stanach Zjednoczonych oraz Skandynawii – mówi dr n. med. Jerzy Michajłowski, specjalista urolog i kierownik Europejskiego Instytutu Badań nad Kamicą Nerkową, który pracuje na Oddziale Urologii Szpitala Wojewódzkiego w Gävle (Szwecja) oraz prowadzi praktykę prywatną w Gdańsku.